SCHILDEREN MET LICHT

Glas-in-lood ramen in de zijkapellen van de Wilbert

De zogenaamde Katwijkse  “bomenpater” Pater Patritius Mikx heeft 8 glas-in-lood ramen laten plaatsen in de zijkapellen van de Wilbert ter nagedachtenis aan zijn familie die omkwam tijdens het bombardement in de meidagen van 1940. Dit beschrijft Harry Fennes in zijn boek “VAN STOF ONTDAAN” met een uitleg over de glas-in-lood ramen.

Deze ramen zijn gemaakt door Karel Trautwein, een glazenier uit Haarlem, die in 1952 de ramen ontwierp en uitvoerde in opdracht van Pater Mikx. In de onderschriften van de ramen staat ook wanneer de familie is omgekomen. Onder alle ramen staat totaal de tekst “In piam memoriam Patri Mikx et Catharina Smulders, parentum nostrorum, Roterodami 14 Maii 1940. Dit betekent “ter dankbare gedachtenis aan Piet Mikx en Cato Smulders, onze ouders, overleden te Rotterdam op 14 mei 1940”. Met het bombardement van Rotterdam waar de ouders van Pater Mikx, broer en zus alsmede een huishoudster zijn omgekomen.

Van de 8 ramen zijn er 7 te bewonderen in de sacristie en het mortuarium en achter 1 raam is een blinde muur gemetseld waar nu geen licht meer door schijnt. In de ramen staan zijn monogram met de initialen  KT onder aan een kruis met het jaartal 1952.

De voorstellingen van de 8 glas-in-lood ramen :

Raam 1 Sint Rosalia : Ze was de patrones van de parochie waartoe het gezin Mikx behoorde . Rosalia was een heilige beschouwende vrouw die in eenzaamheid leefde en veel nadacht en mediteerde over de zin van het leven en het leven en lijden van Christus. Vandaar dat zij is afgebeeld in een wat ruige afgezonderde omgeving, in meditatie verzonken met een doodshoofd en een kruis als de aanwijzing van haar denken en bidden. Rechts in het raam staat een gedeelte afgebeeld van de Rosaliakerk te Rotterdam, een juweeltje van architectuur, die ook in het bombardement totaal verloren ging.

Raam 2 Sint Laurentius : Hij is de patroon van de stad Rotterdam, de geboortestad van de familie Mikx. Laurentius is uitgebeeld als diaken in zijn zorg voor de armen en hij deelt brood uit en bemoedigt de vragende vrouw. Links in het raam is de Laurenstoren van Rotterdam te zien, als aanduiding van de stad.

Raam 3 Sint Petrus : Dit raam is vol activiteit met de vissende Petrus, druk in actie met het binnenhalen van het net waarin de kleurige vissen nog spartelen. Het raam is gekozen ter herinnering aan vader Mikx. 

Raam 4 Sint Catharina : Zij is de patrones van moeder Mikx. Onder de afbeelding in het raam ook haar naam. Om haar geloof is zij gemarteld en ter dood gebracht, geradbraakt op het rad, dat men uitgebeeld ziet. Haar gelaatsuitdrukking, haar handgebaar en de omklemming van het kruis hebben een diepere betekenis.

Raam 5 Sint Clara : Zij staat uitgebeeld in haar overwinning op de vijanden die haar klooster belaagden. Haar gebed tot Christus in de eucharistie bracht haar de overwinning. De glazenier heeft haar uitgebeeld in grote devotie met de monstrans in haar hand. Het aanbiddende engeltje vergroot duidelijk het zeer devote van de afbeelding.

 Raam 6 Sint Franciscus : Het is een sublieme voorstelling uit het leven van St. Franciscus op het moment dat hij begenadigd wordt de wondtekenen van Christus in zijn lichaam te mogen dragen. Er verscheen een engel en van hem uit werd zijn lichaam bloedig gemerkt. De grote zonnebloem links in het raam is het symbool voor Franciscus leven dat blijvend gericht was op God.

Raam 7 de Piëta : De herinnering aan de vijf dierbare overledenen kan niet duidelijker worden uitgedrukt worden dan door dit raam dat alle verdriet van het bombardement op 14 mei 1940 samenvat. Het is een fijn raam dat de werkelijkheid uitdrukt van de dood, maar tegelijk de troost verschaft van de innig meelevende moeder.  

Raam 8 Symbool van eenheid : Dit raam is helaas niet meer goed te bewonderen door een blinde muur erachter. Het drukt duidelijk het eucharistisch samenzijn uit. De symbolen van vis en brood zijn bekende tekenen om ons te herinneren aan onze eenheid met Christus.

Deze ramen hebben allen een bijzondere betrekking  op deze ruimtes die als mortuarium en sacristie dienst doen. Als u in de gelegenheid bent om eens te gaan kijken als er niemand ligt opgebaard kunt u bij de balie van de Wilbert terecht voor de sleutel van het mortuarium.

De kunstenaar Karel Trautwein die deze ramen ontworpen en uitgevoerd heeft, bezocht de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, waar hij les kreeg van Derkinderen en Roland Holst. Vanaf 1925 op 32 jarige leeftijd werkte hij als volontair glazenier bij atelier Bogtman in Haarlem. In 1936 vestigde hij zich als  zelfstandig glazenier in dezelfde stad.

In zijn werk zijn maar weinig kenmerken terug te vinden van zijn Amsterdamse opleiding. In de jaren twintig treft men een stilering aan in de trant van Toorop. De invloed van zijn oudere medeleerling aan de Rijksacademie Henri Jonas is herkenbaar tot in de jaren vijftig zoals in de ramen van  het juvenaat Eikenburg te Eindhoven(1936), de Benedictijner abdij van Egmond Binnen (1940-1949), een zusterklooster te Alkmaar (1949)  en ook hier in de Wilbert.

In de loop van de vijftiger jaren ontwikkelde hij zijn eigen stijl, geïnspireerd op de beroemde  glas-in-lood ramen van Chartres. Kenmerkend voor deze stijl is het gebruik van kleine stukjes glas, waarmee de voorstelling wordt opgebouwd als glasmozaïek. Het gebruik van grisailles als grijswaarden in het ontwerp wordt minder en is er een verstrakking in zijn ontwerpen waar te nemen. Voorbeelden van deze stijl treft men aan in de ramen van het Psychiatrisch Centrum St. Willibrord te Heilo ( 1949-1956), de St Josefkerk te Zwaagdijk (1954) en de Mariakapel in de St. Jansstraat te Haarlem ( 1956).

Tegen het eind van de jaren vijftig wordt de stilering enigszins “byzantijns` De donkere kleuren worden vervangen door lichtere en zachtere tinten zoals in het St. Paschalis Baylon te den Haag en in de latere ramen in het Psychiatrisch Centrum te Heilo.

In 1959 overlijdt  hij in Haarlem alwaar hij begraven ligt.

De vorige kapel waarvan de eerste steen werd gelegd in 1878 en die in de tweede wereldoorlog is weggebombardeerd bevatte belangrijke glas-in-lood ramen van de beroemde kunstenaars Geuer en F. Nicolas waarvan helaas geen afbeeldingen meer zijn.

Pater Patritius Mikx heeft met deze ramen een prachtige nalatenschap aan de Wilbert geschonken. Zijn verhaal over zijn verblijf in Katwijk kunt u lezen in het boek van Harry Fennes `Missie Geslaagd`

Hieronder enkele detailfoto's :